ارائه خدمات توانبخشی

توانبخشی (Rehabilitation)

بازگردانیدن توانایی ها، حفظ شأن و منزلت فرد ناتوان و تعیین جایگاه قانونی و اجتماعی او می باشد. نام های دیگر توانبخشی نوتوانی، بازتوانسی، بازپروری و بازسازی نیز می توان یاد کرد.

دراقع توانبخشی به مجموعه تدابیر و اقدامات پیگیر و هماهنگ از خدمات پزشکی، پیراپزشکی، اقتصادی، اجتماعی و حرفه ای است. این مجموعه به قصد درمان و بهبود و همچنین ارتقاء سطح کارآیی افراد کم توان و ناتوان (معلول)، تا بالاترین حد ممکن، به منظور دستیابی آنان به یک زندگی مستقل در جامعه عرضه می گردد.

اختلال Disorder: هرگونه فقدان یا ناهنجاری در زمینه جسمی، روانی و عملکردی یا آناتومی انسان، اختلال نامیده می شود.
کم توانی یا نقص Disability: هرگونه محدودیت یا فقدان در توانایی انجام فعالیت هایی که در سطح طبیعی، از هر انسانی انتظار می رود، کم توانی یا نقص گفته می شود.
ناتوانی یا معلولیت Handicap: به آسیب های ناشی از اختلال و کم توانی گفته می شود که منجر به ایجاد محدودیت و جلوگیری از ایفاء نقش طبیعی فرد (بر اساس جنسیت، سن، عوامل اجتماعی و فرهنگی) در زندگی می گردد. (معلولیت چیست و انواع طبقه بندی آن)


پیشگیری: اقداماتی که هدفشان جلوگیری از شروع اختلالات جسمی و ذهنی و حسی است. یا پس از به وجود آمدن اختلال، جلوگیری از عواقب منفی جسمی، روانی، شناختی و اجتماعی آن است.
برابر سازی فرصت ها: فرایندی که از طریق آن، سیستم عمومی جامعه از قبیل محیط فیزیکی و فرهنگی، مسکن و… برای همه افراد قابل دسترس است.

تیم توانبخشی

کادر اختصاصی توانبخشی شامل:

  1. گفتاردرمانی
  2. فیزیوتراپی
  3. کاردرمانی
  4. ارتز و پروتز
  5. شنوایی شناس 

همچنین همکاران این تیم شامل متخصصین زیر است:

  1. ارتوپد
  2. نورولوژیست
  3. جراح اعصاب
  4. جراح ترمیمی و سوختگی
  5. روماتولوژیست
  6. متخصص گوش و حلق و بینی
  7. چشم پزشک

اهداف توانبخشی

  1. پیشگیری از معلولیت
  2. جلوگیری از پیشرفت معلولیت
  3. ارتقاء افکار عمومی نسبت به معلولین و معلولیت
  4. خودکفایی معلول و قادرسازی وی در برخورد با مشکلات
  5. تطابق زندگی معلولین با جامعه
  6. ارائه تسهیلات شهری مناسب جهت استفاده معلولین
  7. افزایش آگاهی معلولین نسبت به توانایی های و محدودیت های جسمی و روانی خویش و تطبیق و هماهنگی این وضعیت با محیط

ویژگی های توانبخشی در ایران

توانبخشی ویژگی های متعددی دارد. از این ویژگی ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

فرایند مداری: توانبخشی به طور کلی فرایندی با ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی است که به طور پویا، مددجو را به زندگی فعال هدایت می کند.

اعاده توانایی ها: توانبخشی به واقع توانمندسازی مددجو در بدست آوردن مجدد آن چیزی است که به واسطه اختلال و یا صدمه از دست داده است.

اثربخشی: توانبخشی بر ارتقاء اثربخش بودن و یا دستیابی به نهایت سطح عملکرد مددجو تاکید دارد.

کاهش دادن ناتوانی و معلولیت: توانبخشی قادر است با تکیه بر خدماتی چون پیشگیری از بروز اختلالات و ناتوانی ها، رفع موانع فیزیکی محیط، برابرسازی فرصت ها، یکپارچه سازی اجتماعی، در راستای کاهش ناتوانی و معلولیت ها تلاش نماید.

توانمندسازی و تسهیل کنندگی: توانبخشی فرایندی انفعالی نیست! بلکه مددجو را فعال می سازد تا با بهره گیری از توان و منابع موجود، در رفع نیازهای زندگی خود بکوشد.

مددجو محوری: توانبخشی سبب ایجاد جوی می شود که مددجو را قادر می سازد تا توانایی های لازم را کسب کرده و استقلال خود را افزایش دهد.

حل مسئله: فرایند توانبخشی دارای این ویژگی است که قادر است مهارت های حل مشکل را افزایش داده و با ارتقاء دانش و آموزش به مددجو، او را در تصمیم گیری موثر یاری دهد.

جامع نگر بودن: مفهوم کلیت و جامع نگری بر تندرستی و رفاه کامل فرد در چارچوب هماهنگی و انسجام فکر، جسم، روح و روان با محیط اشاره دارد.

آموزشی بودن: توانبخشی درواقع یک فرایند آموزشی است و فرد مددجوی تحت توانبخشی باید در ایجاد محیط یادگیری، شناخت نیازها و تعیین اهداف توانبخشی، شناسایی منابع و در نهایت، ارزشیابی برنامه های توانبخشی فعالانه بکوشد.

تلفیق و یکپارچه سازی اجتماعی: توانبخشی می کوشد تا تمام افراد اعم از سالم یا معلول، بر اساس عدالت و تساوی از فرصت های یکسان بهره مند گردند.

کسب استقلال: یکی از خصوصیت های توانبخشی، دستیابی مددجو به استقلال، یعنی داشتن حق انتخاب چگونه زیستن بر اساس ظرفیت، ارزشها و تمایلات فردی است.

کیفیت زندگی: توانبخشی فرایند ارتقای کیفیت زندگی است. به لحاظ اینکه اهداف و انتظارات فرد به میزان زیادی تحت تاثیر وضعیت جسمی، روانی، میزان استقلال و روابط اجتماعی او است. در نتیجه توانبخشی در این زمینه می کوشد تا شرایط فرد را بهبود دهد.